W ostatnich dwóch latach w związku z kryzysem energetycznym, który przyspieszył odchodzenie od paliw kopalnych w ogrzewnictwie indywidualnym, gwałtowny rozwój zanotowały nieemisyjne źródła ciepła, zwłaszcza pompy ciepła, który dodatkowo napędzał wzmożony popyt na prosumenckie mikroinstalacje fotowoltaiczne. Zgodnie z informacjami Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych (SPiUG) tak prezentuje się sprzedaż pomp ciepła w Polsce:
- 203 300 szt. +120% w 2022 r.
- 92 650 szt. +65% w 2021 r.
- 56 110 szt. w 2020 r.
Polski rynek pomp ciepła jak widać na powyższych liczbach, należy do jednych z najszybciej rozwijających się rynków w Europie, przewyższając swoją dynamiką wzrostową nawet kraje znacznie lepiej rozwinięte i bogatsze jak Niemcy czy Wielka Brytania. Lawinowy wzrost popytu na pompy ciepła wiązał się z powstaniem wiele nowych firm, chcących skorzystać z tej hossy. Niestety, z powodu braku doświadczenia i pośpiechu instalatorów, wiele instalacji pomp ciepła zostało wykonanych wadliwie, a ich właściciele nie są zadowoleni z jej funkcjonowania. Problemy zgłaszane przez naszych klientów to nie tylko awarie samego sprzętu lecz także niechlujnie wykonany montaż, czy słabej jakości materiały ale także źle dobrana moc jednostki, co wpływa dodatkowo na koszty eksploatacyjne.
Dzieło czy roboty budowlane?
W praktyce może pojawić się trudność jak należy zakwalifikować montaż pompy ciepła na gruncie obowiązujących przepisów, czy jako umowę o dzieło czy umowę o roboty budowlane. Pomimo pewnych odrębności, najważniejsze uprawnienia z punktu widzenia konsumenta, a więc rękojmia, gwarancja, odpowiedzialność kontraktowa są tożsame, bez względu, którą z tych dwóch koncepcji przyjmie się w trakcie sporu. Kluczową różnicą będzie przedawnienie, które przy umowie o dzieło będzie wynosić dwa lata, a przy umowie o roboty budowlane 3 lub 6 lat, w zależności od tego, czy posiadającym roszczenie wobec drugiej strony będzie konsument, czy przedsiębiorca. Mając na względzie charakterystykę prac związanych z instalacją centralnego ogrzewania w nieruchomości, opowiedzieć się należy za stanowiskiem, że jest to umowa o roboty budowlane.
Rękojmia przy wadach pompy ciepła
Inwestor, niezależnie od tego, czy umowę montażu pompy ciepła, zakwalifikujemy jako roboty budowlane czy dzieło, będzie posiadał tożsame uprawnienia w zakresie rękojmi, gdyż kodeks cywilny w obu przypadkach odsyła do przepisów o sprzedaży. Rękojmia jest podstawowym i najobszerniejszym instrumentem prawnym chroniącym inwestora przed wadliwie wykonaną, lub nieprawidłowo działającą pompą. Odpowiedzialność z rękojmi wynika wprost z przepisów prawa i spoczywa na sprzedającym, a w tym przypadku na instalatorze. Inwestor może wybrać jeden z następujących sposobów usunięcia wad:
- Wymiana rzeczy na wolną od wad
- Usunięcie wad (naprawa)
- Obniżenie uiszczonej zapłaty (częściowy zwrot zapłaconego wynagrodzenia)
- Odstąpienie od umowy
Warto pamiętać, że gdy żądamy naprawy lub wymiany wadliwej pompy lub urządzeń pomocniczych, wykonawca może odmówić wybranej przez inwestora metodzie usunięcia wady, jeżeli doprowadzenie pompy do zgodności z umową w sposób wybrany przez inwestora jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim sposobem, wymagałby nadmiernych kosztów. W takim przypadku musi on usunąć wadę i doprowadzić pompę do stanu zgodnego z umową poprzez wybrane przez siebie rozwiązanie w rozsądnym czasie i bez nadmiernych niedogodności.
Obniżenie ceny lub oświadczenie o odstąpieniu następuje przez oświadczenie złożone instalatorowi, który w celu obrony przed tak daleko idącym żądaniem może niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla inwestora wymienić wadliwą pompę na wolną od wad albo wadę usunąć. Jeśli jednak rzecz już była naprawiana lub wymieniana albo wykonawca nie wykonał naprawy lub wymiany to oświadczenie inwestora jest wiążące i zmienia lub znosi stosunek prawny powstały na bazie pierwotnej umowy. Skorzystanie z rękojmi jest ograniczone czasowo, obowiązuje ona bowiem w tym przypadku przez dwa lata od zakończenia prac. Roszczenia z rękojmi przedawniają się po roku od stwierdzenia wady, jednak gdy mamy do czynienia z konsumentem, nie mogą się one przedawnić wcześniej niż po upływie wspomnianych dwóch lat od ukończenia instalacji.
Gwarancja za wady montażu pompy ciepła
Najważniejszą cechą gwarancji jest to, że jest to dobrowolne oświadczenie gwaranta, najczęściej producenta, co do jakości oferowanego produktu. Praktyka pokazuje że poszczególne elementy składające się na instalację są objęte długimi okresami gwarancyjnymi, bo nawet 5, 10 czy 15 lat. Przepisy nie wymuszają na gwarancie oferowania określonego rodzaju świadczeń lub działań w razie wad sprzętu, jednak gdy taka gwarancja zostanie ustanowiona, gwarant musi jej przestrzegać.
Z racji tego, że gwarancja jest dobrowolna, określenie zakresu uprawnień użytkownika zależy tylko i wyłącznie od gwaranta. Najczęstszymi uprawnieniami wynikającymi z gwarancji są:
- Naprawa
- Wymiana
- Zwrot całości lub części ceny
- Zapewnienie innego rodzaju świadczeń/usług
Należy być świadomym, iż z racji tego że gwarancja jest dobrowolna, gwarant może dobrowolnie kształtować jej warunki i wymagać np. corocznych przeglądów, uiszczenia dodatkowej opłaty, podjęcia innych, dodatkowych czynności, tak by obowiązywała ona przez cały okres. Równie ważne jest to, że gwarancje posiadają wyłączenia, tj. sytuacje lub zdarzenia na skutek których nie obejmuje lub wręcz całkowicie wygasa. Przykładem mogą być sposób eksploatacji niezgodny z zaleceniami producenta, brak regularnych przeglądów przez certyfikowanych instalatorów, nieprawidłowy sposób lub miejsce montażu albo zdarzenia losowe charakteryzujące się cechami siły wyższej. Przed skorzystaniem z gwarancji, warto dokładnie przeanalizować jej warunki, tak, by uniknąć ewentualnych nieporozumień i nieosiągnięcia zakładanego celu.
Odpowiedzialność kontraktowa
Poza możliwością skorzystania z rękojmi lub gwarancji, można jeszcze żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych (odpowiedzialność kontraktowa) poprzez uzyskanie odszkodowania za wykryte wady instalacji centralnego ogrzewania i pompy ciepła. Ta forma dochodzenia swoich praw może być znacznie trudniejsza niż dwie wymienione wcześniej, a przy tym bywa nader wydłużona.
W przypadku tej podstawy dochodzenia swoich roszczenia, to po stronie inwestora leży ciężar dowodu i to on musi udowodnić zasadność odszkodowania. By wygrać spór należy wykazać:
- Zajście zdarzenia, z którym prawo wiąże obowiązek naprawienia szkody
- Wystąpienie szkody majątkowej
- Określenie wysokości szkody
- Związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą
Co więcej, istnieje możliwość, że instalator uniknie odpowiedzialności, jeśli wykaże, że nie ponosi on winy za wadliwie wykonaną instalację lub nieprawidłowo działający sprzęt. Należy mieć tez na uwadze koszty postępowania sądowego, które może zwiększyć potrzeba powołania biegłego do oceny wysokości roszczenia jak i przyczyn wadliwie działającej instalacji centralnego ogrzewania lub samej pompy. Właściciel pompy ciepła, która została wadliwie wykonana lub dobrana, posiada szereg możliwości dochodzenia swoich praw, które może wykorzystać przeciwko wykonawcy. Wybór konkretnego rozwiązania powinien być poprzedzony dokładną analiza umowy i stanu faktycznego, tak by dobrać najskuteczniejsze rozwiązanie realizujące Twój interes. Mamy świadomość, że nie jest to łatwe, dlatego jeśli masz jakiekolwiek pytania lub wątpliwości – skontaktuj się z nami. Umówimy spotkanie i razem opracujemy wspólna strategię.
