Ostatnie lata przyniosły gwałtowny rozwój odnawialnych źródeł energii, w czym prym wiodła fotowoltaika, zwłaszcza instalowana na dachach. Mikroinstalacje prosumenckie, których liczba na koniec października wyniosła około 1,4 mln, pozwalają nie tylko na wykorzystanie energii słonecznej do własnych potrzeb, ale także na przekazywanie nadmiaru wyprodukowanej energii do sieci, co przyczynia się do zwiększenia udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym i zmniejszenie emisyjności gospodarki. Duży popyt na fotowoltaikę skutkował powstaniem wielu nowych firm, chcących skorzystać z tej hossy. Niestety, z powodu braku doświadczenia i pośpiechu ze strony instalatorów, wiele instalacji zostało wykonanych wadliwie, a ich właściciele nie są zadowoleni z jakości prac i ich funkcjonowania. Problemy zgłaszane przez naszych klientów to nie tylko awarie sprzętu lecz także niechlujnie wykonany montaż, czy słabej jakości materiały.
W praktyce może pojawić się trudność jak należy zakwalifikować montaż instalacji fotowoltaicznej na gruncie obowiązujących przepisów, czy jako umowę o dzieło czy umowę o roboty budowlane. Pomimo pewnych odrębności, najważniejsze uprawienia z punktu widzenia konsumenta, a więc rękojmia, gwarancja, odpowiedzialność kontraktowa są tożsame, bez względu, którą z tych dwóch koncepcji przyjmie się w trakcie sporu. Kluczową różnicą będzie przedawnienie, które przy umowie o dzieło będzie wynosić dwa lata, a przy umowie o roboty budowlane 3 lub 6 lat, w zależności od tego, czy posiadającym roszczenie wobec drugiej strony będzie konsument, czy przedsiębiorca.
Inwestor, niezależnie od tego, czy umowę montażu instalacji fotowoltaicznej, zakwalifikujemy jako roboty budowlane czy dzieło, będzie posiadał tożsame uprawnienia w zakresie rękojmi, gdyż kodeks cywilny w obu przypadkach odsyła do przepisów o sprzedaży. Rękojmia jest podstawowym i najobszerniejszym instrumentem prawnym chroniącym inwestora przed wadliwie wykonaną, lub nieprawidłowo działającą instalacją. Odpowiedzialność z rękojmi wynika wprost z przepisów prawa i spoczywa na sprzedającym, a w tym przypadku na instalatorze. Inwestor posiada wybór jednego z następujących sposobów usunięcia wad:
Warto pamiętać, że w przypadku żądania naprawy lub wymiany, wykonawca może odmówić wybranej przez Inwestora metodzie usunięcia wady, jeśli doprowadzenie instalacji do zgodności z umową w sposób wybrany przez inwestora jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim sposobem wymagałoby nadmiernych kosztów. W takim przypadku musi on usunąć wadę poprzez wybrane przez siebie rozwiązanie.
Obniżenie ceny lub oświadczenie o odstąpieniu następuje przez oświadczenie złożone instalatorowi, który w celu obrony przed tak daleko idącym żądaniem może niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla inwestora wymienić wadliwą instalację na wolną od wad albo wadę usunąć. Skorzystanie z rękojmi jest ograniczone czasowo, obowiązuje ona bowiem w tym przypadku przez dwa lata od zakończenia prac. Roszczenia z rękojmi przedawniają się po roku od stwierdzenia wady, jednak gdy mamy do czynienia z konsumentem, nie mogą się one przedawnić wcześniej niż po upływie wspomnianych dwóch lat od ukończenia instalacji.
Najważniejszą cechą gwarancji jest to, że jest to dobrowolne oświadczenie gwaranta, najczęściej producenta, co do jakości oferowanego produktu. Praktyka pokazuje że poszczególne elementy składające się na instalację są objęte długimi okresami gwarancyjnymi, bo nawet 5, 10 czy 25 lat. Przepisy nie wymuszają na gwarancie oferowania określonego rodzaju świadczeń lub działań w razie wad sprzętu, jednak gdy taka gwarancję zostanie złożona, jest on co do nich zobowiązany.
Z racji tego, że gwarancja jest dobrowolna, określenie zakresu uprawnień użytkownika zależy tylko i wyłącznie od gwaranta. Najczęstszymi uprawnieniami wynikającymi z gwarancji są:
Należy być świadomym, iż z racji tego że gwarancja jest dobrowolna, gwarant może dobrowolnie kształtować jej warunki i wymagać np. corocznych przeglądów, uiszczenia dodatkowej opłaty, podjęcia innych, dodatkowych czynności, aby obowiązywała ona przez cały okres. Równie ważne jest to, że gwarancje posiadają wyłączenia, tj. sytuacje lub zdarzenia na skutek których nie obejmuje lub wręcz całkowicie wygasa. Przykładem mogą być sposób eksploatacji niezgodny z zaleceniami producenta, określony sposób montażu lub zdarzenia losowe. Przed skorzystaniem z gwarancji, warto dokładnie przeanalizować jej warunki, tak, by uniknąć ewentualnych nieporozumień i nieosiągnięcia zakładanego celu.
Poza możliwością skorzystania z rękojmi lub gwarancji, można jeszcze żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych (odpowiedzialność kontraktowa) poprzez uzyskanie odszkodowania za wykryte wady instalacji fotowoltaicznej. Ta forma dochodzenia swoich praw może być znacznie trudniejsza niż dwie wymienione wcześniej, a przy tym nader wydłużona. W przypadku tej podstawy dochodzenia swoich roszczenia, to po stronie inwestora leży ciężar dowodu i to on musi udowodnić zasadność odszkodowania. By wygrać spór należy wykazać:
Co więcej, istnieje możliwość, że instalator uniknie odpowiedzialności, jeśli wykaże, że nie ponosi on winy za wadliwie wykonaną instalację lub nieprawidłowo działający sprzęt. Należy mieć tez na uwadze koszty postępowania sądowego, które może zwiększyć potrzeba powołania biegłego do oceny wysokości roszczenia jak i przyczyn wadliwie działającej instalacji. Właściciel instalacji fotowoltaicznej, która została wadliwie wykonana posiada szereg instrumentów prawnych, które może wykorzystać dochodząc roszczeń od wykonawcy. Wybór konkretnego rozwiązania powinien być poprzedzony dokładną analiza umowy i stanu faktycznego, tak by dobrać najskuteczniejsze środek obrony swoich praw. Mamy świadomość, że nie jest to łatwe, dlatego jeśli masz jakiekolwiek pytania lub wątpliwości – skontaktuj się ze mną. Umówimy spotkanie i wspólnie opracujemy wspólna strategię.
Autor: Kamil Hupajło
