Prowadzenie działalności w branży budowlanej wiąże się z wieloma wyzwaniami, zarówno pod kątem operacyjnym, prawnym, jak i podatkowym. Właściciele małych i średnich firm wykonawczych muszą zmierzyć się z szeregiem ryzyk, które mogą negatywnie wpłynąć na stabilność finansową i dalszy rozwój przedsiębiorstwa. W tym zakresie temat jest niezwykle rozbudowany i warto podejść do niego zarówno z każdej perspektywy: prawnika, inwestora i wykonawcy. Uznałem więc, że warto omówić zagadnienia związane z karami umownymi, niewypłacalnością kontrahentów, czy wyborem odpowiedniej formy prawnej i podatkowej. Podcast jest najlepszym medium, które pozwoli Ci przyswoić wiedzę w tym zakresie. W dalszej części artykułu znajdziesz tematy, które poruszamy w materiale wideo, ale w skróconej formie. Jeśli natomiast pragniesz szczegółowych informacji, zapraszam Cię do posłuchania naszej rozmowy na tutaj lub na Youtube.
Kary umowne w kontraktach budowlanych
Jednym z największych zagrożeń dla firm budowlanych są kary umowne. Stanowią one standardowy element każdego większego kontraktu budowlanego, szczególnie w przypadku zamówień publicznych. Najczęściej dotyczą one opóźnień w realizacji prac, zwłoki w dostawach czy niespełnienia określonych standardów technicznych. W praktyce dochodzi do sytuacji, w której generalni wykonawcy narzucają swoim podwykonawcom wysokie kary, często przenosząc na nich całe ryzyko związane z inwestycją.
Warto podkreślić, że choć kary umowne są powszechne, to w przypadku sporu sądowego ich zasadność może być kwestionowana. Sąd bada, czy wykonawca rzeczywiście ponosi winę za opóźnienia, a także czy kara została nałożona w sposób proporcjonalny. Kluczowe jest, aby na etapie negocjacji umowy dokładnie przeanalizować postanowienia dotyczące kar oraz dążyć do ich złagodzenia.
Niewypłacalność kontrahentów i odpowiedzialność solidarna inwestora
Drugim istotnym ryzykiem jest niewypłacalność generalnego wykonawcy. W przypadku upadłości firmy, z którą współpracuje podwykonawca, odzyskanie należności może być utrudnione lub wręcz niemożliwe. W celu zabezpieczenia swoich interesów warto korzystać z instytucji solidarnej odpowiedzialności inwestora, która pozwala na dochodzenie zapłaty nie tylko od bezpośredniego kontrahenta, ale również od samego inwestora. Aby skorzystać z tej ochrony, konieczne jest jednak formalne zgłoszenie inwestorowi faktu zatrudnienia podwykonawcy oraz uzyskanie jego akceptacji. W praktyce oznacza to konieczność zawierania pisemnych umów oraz skrupulatnego dokumentowania wszystkich działań związanych z realizacją inwestycji.
Wpływ zmian cen materiałów budowlanych na rentowność inwestycji
Dynamiczne zmiany cen materiałów budowlanych stanowią kolejne wyzwanie dla branży. Przykładem może być gwałtowny wzrost cen stali w wyniku sytuacji geopolitycznej. Firmy, które zawarły umowy o stałej cenie ryczałtowej, mogą znaleźć się w trudnej sytuacji, gdy rzeczywiste koszty znacząco przekroczą początkowe kalkulacje. Aby zabezpieczyć się przed takimi sytuacjami, warto wprowadzać do umów klauzule waloryzacyjne, które pozwalają na dostosowanie wynagrodzenia do zmian cen rynkowych. W przypadku braku takich zapisów wykonawca może próbować dochodzić zmiany warunków kontraktu na drodze sądowej, powołując się na tzw. klauzulę nadzwyczajnej zmiany stosunków (rebus sic stantibus), jednak jest to proces długotrwały i obarczony ryzykiem.
Wybór formy prawnej i jej wpływ na opodatkowanie
Prowadzenie działalności budowlanej jako jednoosobowa działalność gospodarcza wiąże się z pełną odpowiedzialnością majątkową przedsiębiorcy. W przypadku problemów finansowych lub roszczeń kontrahentów, przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem osobistym. Dlatego też w przypadku większych inwestycji zalecanym rozwiązaniem jest prowadzenie działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która pozwala na ograniczenie ryzyka finansowego.
Wybór formy prawnej działalności wpływa również na sposób opodatkowania. Najważniejsze opcje dla przedsiębiorców budowlanych to:
- Ryczałt ewidencjonowany (5,5%) – atrakcyjny dla firm o niskich kosztach, jednak ograniczony do 2 mln euro przychodu rocznie.
- Podatek liniowy (19%) – korzystny dla firm o dużych kosztach, jednak obciążony składką zdrowotną.
- Skala podatkowa (12% i 32%) – opłacalna przy dochodach do 120 tys. zł rocznie.
- Estoński CIT – rozwiązanie dla spółek, które reinwestują zyski i chcą uniknąć bieżących zaliczek na podatek.
Estoński CIT pozwala na odroczenie momentu zapłaty podatku do chwili wypłaty dywidendy, co daje firmom większą elastyczność finansową. Jest to opcja szczególnie korzystna dla przedsiębiorców, którzy planują rozwój i chcą uniknąć podwójnego opodatkowania.
Prowadzenie działalności w branży budowlanej w 2025 r.
Firmy budowlane zmagają się z wieloma zagrożeniami prawnymi i podatkowymi. Wymaga to zaangażowania zasobów różnego typu do zabezpieczenia sytuacji przedsiębiorstwa zarówno z perspektywy ekonomicznej, jak i prawnej. Kary umowne, niewypłacalność kontrahentów, zmiany cen materiałów oraz wybór optymalnej formy prawnej i podatkowej to kluczowe kwestie, które mogą wpłynąć na stabilność i rozwój przedsiębiorstwa. Kluczowe jest odpowiednie zabezpieczenie się już na etapie negocjacji umów oraz bieżąca analiza przepisów, które mogą wpłynąć na sytuację finansową firmy. Przemyślany wybór struktury prawnej oraz mechanizmów ochronnych może w znacznym stopniu ograniczyć ryzyko i zwiększyć bezpieczeństwo działalności w branży budowlanej. W tym zakresie oczywiście mogę Ci pomóc jako prawnik. Jeśli potrzebujesz wsparcia napisz do mnie. Opisz mi w mailu profil swojej działalności, a także dodaj załączniki, z którymi powinienem się zapoznać. Zapraszam do kontaktu.
